|
Buizenversterkers | |
|
1993: Eerste project: EL84 eindtrap
1994: Tweede project: EL34 eindtrap 2004: Nieuwe buizenbak met KT88's In mei 2006 heeft deze KT88 versterker een flinke upgrade gekregen. In de voeding is tussen de twee elco's in plaats van de 39Ω weerstand een smoorspoel geplaatst. Deze vormt samen met de elco's een effectief C-L-C filter en dit onderdrukt de rimpel op de voedingsspanning een stuk beter dan de C-R-C combinatie. De compacte spoel heeft een waarde van 2H/300mA. Dit lijkt wat aan de lage kant, want meestal wordt hier iets van 10H gebruikt. Maar na een aantal simulaties met PSU Designer II van Duncan's Amp Pages bleek een grote spoel erg veel opslingering te veroorzaken. Hieronder is de spanning over de tweede elco te zien vlak na inschakelen.   200µF - 10H - 200µF 64µF - 2H - 200µF Links is de simulatie te zien met een 10H spoel in plaats van de weerstand, zonder verdere aanpassingen. Rechts met een 2H spoel in het circuit en de uiteindelijk kleinere afvlakelco. Een spoel van 2H vormt in dit geval een goed compromis tussen rimpelonderdrukking en uitslingering. Om het gedrag van het C-L-C circuit verder te verbeteren is de eerste elco verkleind: in plaats van de 2x100µF JJ elco is een 2x32µF F&T gebruikt. De kleinere afvlakelco en de extra impedantie van de spoel zorgen ervoor dat de voedingsspanning lager uitkomt. Dat is de prijs voor deze combinatie: een hogere rimpelspanning vóór de spoel en meer spanningsval. Dit is opgelost door een 25V hogere aftakking te kiezen op de voedingstrafo. Naast toevoeging van de spoel zijn ook de ontkoppel-elco's over de kathodeweerstanden vervangen. De 1000µ/50V Nichicon Muse (KZ) elco's zijn vervangen door 220µ/50V Black Gates. De 1k8 weerstanden voor de voedig van de voortrappen zijn verlaagd naar 1k5 om de spanning aan te passen aan de nieuwe situatie. Ook zijn kwalitatief betere weerstanden gebruikt.
September 2008: tijd voor een volgende sprong voorwaarts! De Auricap koppelcondensators zijn vervangen door Mundorf MCap Supreme condensators. Er is gekozen voor de Supreme silver/gold in de voortrap en Supreme silver/oil tussen fasedraaier en de eindbuizen. Deze keus is voornamelijk gebaseerd op de kosten: de silver/gold types zijn een stuk duurder dus ze zijn alleen in de voortrap gebruikt, waar er maar één nodig is per kanaal.   Op een aantal plaatsen zaten nog 'gewone' koolfilm weerstanden in het circuit. De roosterweerstanden van 470k in de stuurtrap zijn vervangen door 2W weerstanden van Kiwame, net als de 2k2 dempingsweerstanden in serie met de roosters van de eindbuizen. Ook zijn de 100k roosterweerstanden vervangen door PRP weerstanden. De terugkoppelweerstand van 47k is vervangen door een Holco H4.   Van de kathodeweerstanden bleken er een paar meer dan 10% te zijn verlopen. Genoeg reden om deze goedkope cementweerstanden te vervangen door iets beters: 8W geëmailleerde draadgewonden weerstanden (serie RWM) van Vishay-Sfernice. 2007: EL34 eindtrap 'revived' De EL34 versterker uit 1994 heeft in 2004 z'n uitgangstrafo's moeten afstaan aan de nieuwe KT88 versterker hierboven. Het was echter een erg goed klinkende versterker die hierdoor werkloos in de hoek kwam te staan, wat natuurlijk zonde is. De schakeling bestaat uit een ultra-lineaire push-pull uitgangstrap, met twee EL34's in auto-bias. Deze hebben elk een vaste kathodeweerstand die overbrugd is met twee elco's en een grote MKC condensator. Een ECC81 dubbeltriode werkt als voorversterker en fasedraaier. De versterker is voorzien van een set nieuwe uitgangstrafo's en weer spelend gemaakt. Alle trafo's zijn ook meteen 90 graden gedraaid, want eigenlijk stonden ze verkeerd. Het magnetisch veld van de voedingstrafo's was naar de buizen en de uitgangstrafo's gericht, wat een kleine bromspanning op de uitgang veroorzaakte. De printen zijn voorzien van nieuwe elco's en ook de signaalbedrading in de kast is vernieuwd.
'Power amplifiers with valves' Een erg interessant artikel van Claus Byrith, voor wie meer wil weten over het ontwerpen van een push-pull buizenversterker. De voortrap, de fasedraaier en de eindtrap worden allen apart behandeld. Met enkele voorbeelden uit de praktijk resulteert dit uiteindelijk in een complete versterker: 'The 4-30'. Het schema lijkt erg op dat van de EL84 versterker hierboven, die eenzelfde voortrap met de EF86 in triode en de direct gekoppelde fasedraaier met een ECC83 gebruikt. |
