Het ontwerp

Dit rack is ontworpen ter vervanging van het bestaande meubel. De afmetingen van het nieuwe rack zijn dan ook grotendeels bepaald vanuit de bestaande situatie, met wat kleine aanpassingen hier en daar. Het oude meubel is gedateerd wat betreft het uiterlijk, en eigenlijk niet stevig genoeg voor de buizenversterker. Door het plaatsen van een extra steun kon het toch gebruikt worden. De indeling voldeed echter prima en die is dan ook grotendeels overgenomen.

Het meubel bestaat uit een opberg-gedeelte met een lade en kast aan de rechterkant, en een rack-gedeelte met vier legplanken aan de linkerkant. De voornaamste voorwaarden zijn dat het praktisch en functioneel moet zijn, zodat bekabeling en apparatuur ook nog eens gewisseld kunnen worden, en stevig genoeg om de zware buizenversterker te dragen. Een open, vrijstaand rack op drie of vier poten is hiervoor het meest geschikt: de ruimte rondom zorgt ervoor dat de apparatuur makkelijk toegankelijk is, ook aan de achterzijde. Besloten wordt dit als uitgangspunt te nemen en het rack vier staanders te geven, met een open achterkant. In het midden van de leggers kan dan een uitsparing worden gemaakt om de kabels door te laten lopen. Het kast-gedeelte wordt er tegenaan geplaatst, net als in de oude situatie, zodat één dichte zijkant ontstaat.

Aangezien zich in het interieur al diverse notenhouten meubels bevinden, is de keus snel gemaakt om ook dit audiorack van noten te gaan maken. De staanders en randen worden van massief Amerikaans noten gemaakt. Voor de plateau's wordt dit wat lastig in verband met het werken van het hout, maar ook de prijs speelt een rol. Met het oog op het dempen van trillingen is het zelfs beter de plateau's uit meerdere lagen samen te stellen. Daarom wordt besloten deze samen te stellen uit gefineerd noten multiplex en MDF.

De afmeting van de staanders, de dikte van de plateau's en de breedte van de overige delen wordt zo goed mogelijk afgestemd op de rest van het meubilair, zodat het straks uiterlijk goed bij elkaar past. De totale breedte en diepte van het meubel worden bepaald in de praktijk. Uitgangspunt is dat de apparatuur er straks ruim in past. De afmetingen van de buizenversterker zijn hierbij leidend. Het nieuwe meubel wordt daarmee dan ook iets dieper en breder dan het bestaande meubel. De diepte van het ladeblok wordt gelijk getrokken met het rack-gedeelte waardoor meer opbergruimte ontstaat. De plateau's lopen aan de voorzijde gelijk met de staanders, maar aan de zijkant springen ze tot de helft van de staanders in. Dit geeft een wat losser en ruimtelijker effect.  De buizenversterker wordt uiteraard bovenop geplaatst, alleen al vanwege de grote hoeveelheid warmte zou het niet handig zijn om deze lager te plaatsen. Het bovenste plateau is verzonken aangebracht ten opzichte van de bovenkant van het meubel. Zo lijkt de versterker meer 'in' het meubel te rusten in plaats van er op te staan.

Het vak onder de versterker is hoog genoeg gemaakt om in de toekomst een grote SACD speler in te kunnen plaatsen. Eventueel kunnen in dit vak ook twee apparaten bovenop elkaar worden gezet. Dit is erg handig bij luistertests. Op dit moment wordt de ruimte benut door een DAC. Bovenop het ladeblok is ruimte om eventueel een platenspeler te plaatsen. Het onderste plateau komt op een dusdanige hoogte van de grond dat eronder ruimte genoeg voor een netfilter en het wegwerken van de netsnoeren en overige bekabeling.

De zes staanders van het meubel zijn ieder uit vier delen samengesteld. De delen worden in ��n keer 'koud' verlijmd met behulp van een tweedelige lijmmal. Koud verlijmen wil zeggen: de delen worden zonder extra houtverbinding op elkaar gelijmd, er worden geen deuvels of bijvoorbeeld messing en groef verbindingen gebruikt.

De twee delen van de lijmmal bestaan elk uit haaks op elkaar geschroefde stroken betonplex, even lang als de staander. De aldus verkregen twee L-profielen raken elkaar niet als het geheel met de lijmtangen wordt samengeperst. Op deze manier komen de lijmnaden met voldoende druk altijd dicht.

Het werkt snel (alles kan in ��n keer worden gelijmd) en op de kopse kanten komt altijd het gewenste strakke kruis van vier lijmnaden samen in ��n punt, zonder verschuiving. Voor- waarde is wel dat de vier te lijmen delen exact vierkant geschaafd moeten zijn. Nadat de staanders zijn verlijmd volgt het afkorten en worden de delen precies op lengte gemaakt.

Constructie van de plateau's

De vier plateau's zijn elk 30mm dik en opgebouwd uit 18mm notengefineerd multiplex en 12mm MDF. Ze zijn net als de staanders koud verlijmd. Rondom is een massief notenhouten rand aangebracht van 3x3cm. Aan de achterzijde is een uitsparing in de rand gelaten voor het wegwerken van kabels.


De lamello verbinding

Bij het maken van dit meubel is een aantal keren gebruik gemaakt van de zogenaamde lamello-verbinding. Een lamello is een plat, ovaal geperst stukje beukenhout, dat in drie verschillende formaten (0, 10 en 20) verkrijgbaar is. In elk van de te verbinden delen wordt een halfovaal-vormige sleuf gefreesd met een breedte van 4 mm. De diepte van de te frezen sleuf is afhankelijk van het lamello-formaat dat wordt gebruikt.

Door de witte houtlijm zwelt de lamello iets op, waardoor deze extra strak in de sleuf komt te zitten. Het is een goede en snelle manier van verbinden en in veel gevallen toepasbaar. Geen meubelmaker die niet van lamello's gebruik maakt. Voor dit vak is het samen met de accuboor en de kruiskopschroef ��n van de belangrijkste innovaties van de afgelopen tijd.

Schrapen...

Het schrapen vindt plaats voor het schuren en is bedoeld om oneffenheden zoals 'machineslag' en 'inspringsel' weg te krijgen. Machineslag is het golfpatroon dat de schaafbeitels achterlaten bij het machinaal schaven. Hoe meer messen in de roterende as van de machine, hoe minder de machineslag. Inspringsel ontstaat bij machinaal schaven, wanneer het hout tegendraads wordt doorgevoerd.

Schrapen gebeurd met een schraapstaal. Dat is een stukje plaatijzer of plaatstaal van bijv. 15 x 5 cm. De diktekanten van de lange zijden worden eerst haaks gevijld met een fijne vijl. Soms wordt de rand met een zachte wetsteen ook nog verder aangescherpt. Volgens de offici�le methode worden de scherpe zijkanten daarna omgezet met een aanzetstaal zodat een scherpe braam ontstaat. Omdat een schraapstaal toch vrij snel bot wordt, is dat hier achterwege gelaten. Het schraapstaal wordt met twee handen voortgeduwd en soms ook getrokken.

Op de vierde foto is te zien dat er kleine krulletjes worden geschraapt, het schraapstaal ligt op de schaar. Wat met een schraapstaal kan, kan vaak ook d.m.v. schuren worden bereikt. Maar met schrapen wordt het oppervlak gladder en in sommige gevallen werkt het toch sneller.

De afwerking

Na het schrapen en schuren van de diverse onderdelen kunnen deze worden afgewerkt. Om de natuurlijke uitstraling van het notenhout zoveel mogelijk te behouden wordt het meubel niet gelakt maar in de olie gezet. Er wordt een speciale was-impregneerolie gebruikt. Dat dit niet geheel vrij is van gevaar bewijst de tweede foto: een paar zonnestralen op een in impregneermiddel gedrenkte spons is genoeg om (bijna) brand te veroorzaken en al het werk teniet te doen. Het vlampunt van het middel ligt op ongeveer 50�C!

De onderdelen worden los van elkaar v��r de uiteindelijke montage behandeld, zo is het hele oppervlak makkelijk bereikbaar en hoeven later geen lastige hoeken ingewreven te worden. Na het drogen kan het meubel worden gemonteerd. Op de derde foto is te zien hoe de vier plateau's in ��n keer met de vier staanders en het zijpaneel van de kast worden verenigd. Met lijmmallen en een flinke verzameling lijmtangen wordt het geheel gefixeerd. Het kast gedeelte volgt daarna, in de vierde foto.

Het plaatsen

Na het afronden van de constructie rest nog het transporteren van het nieuwe meubel van de werkplaats naar de woonkamer. Omdat het meubel een open achterkant heeft, bestaat het risico dat de constructie uit zijn verband wordt getrokken als het meubel niet goed wordt opgetild. Met een gesloten achterpaneel zouden de linker staanders en de plateau's goed worden ondersteund, een andere oplossing is het aanbrengen van een diagonaal 'kruis' dat voor stevigheid zorgt. Omdat hiervan is afgezien dient het meubel met zorg te worden verplaatst. Door het in zijn geheel op een stevige plaat hout te plaatsen is ervoor gezorgd dat alle verbindingen intact blijven. Na montage van de lade en de kastdeur kan de apparatuur worden geplaatst.

Een woord van dank

Het zelf kunnen samenstellen van een meubel zoals dit, dat vervolgens door een vakman op bijzonder kundige wijze geconstrueerd wordt tot zo'n fraai stuk werk is denk ik uniek te noemen. Van het begin van het ontwerp tot de uiteindelijke afwerking zijn alle (on)mogelijkheden bespreekbaar geweest. Waar nodig zijn mijn hersenspinsels bijgestuurd om het tot een uitvoerbaar geheel te maken. Het resultaat is een prachtig meubel dat geheel voldoet aan mijn wensen.

Ik kan een ieder die een eigen ontwerp wil verwezenlijken of op zoek is naar een op maat gemaakte oplossing voor het plaatsen een audio/video set dan ook van harte aanraden eens met Eilard Meier contact op te nemen.